Бишкек баатыр реферат скачать

Бишкек баатыр баяны сахнада.
Токтоболот Абдумомунов атындагы кыргыз улуттук драма театрында “Туу жыгаар” аттуу жа?ы спектаклдин бет ачары ?тт?. Бишкек баатырдын 310 жылдыгына арналган бул чыгарманы режиссер Аманбек Жапаров сахналаштырып, Шаршен Термечиков атындагы Ч?й облустук жана борбордук театрлардын актерлору ойношту. Чаа баяны. Сары-?з?нд? жердеген Солто бийдин кич?? уулу Чаа кичинесинде бечел болуптур. Бир к?н? Солто бийдин айылына Санчы сынчы келип, буту баспаган бул баланын ?з? да, тукуму да эр к?к?р?к болорун айткан экен. Касиетт?? сынчы жа?ылбаптыр, Чаа жебедей ыкчам, катылгандын катыгын берген баатыр болуп чо?оёт.

Биз с?з кыла турган Бишкек баатыр дал ушул Чаа баатырдын ч?б?р?с?. Бишкек баатыр калмактардын ?ст?мд?г? к?ч?п, Сары-?з?нд?г? кыргыздар т?шт?кк? с?р?лг?н кезде, 1702-жылы туулган экен. Балалыгы Ала-Букадагы Сафид-Булан мазарынын жанында ?т?т. Жаштайынан ты? чыккан бала, кийин кол курап, калмактарга каршы согушка аттанат. Айрым уламыштарда ал Майлы-Сайдагы к?лч?кт?п турган мунайдын к?й?р?н билч? экен. Таяктын башына майга чыланган ж?нд? ороп, от койгондо душмандар артын карабай качышкан тура. Казактын Анархай деген жеринде калмактар менен урушуп жатып, туу к?т?р?п турган баатырын жыга саят.

Ошондон кийин ал “Туу жыгар” атка конгон деген маалымат бар. Бишкек баатыр ата-бабасы жердеген аймакка эр ортону эл??д?н ашып калганда к?ч?п келген экен. ?з? турган жерге чеп курдуруп, ага ары-бери ?тк?н соодагерлер токтоп турганы айрым тарых булактарында жазылып калган. Спектаклде мына ушул маалыматтын баары учкай с?р?тт?лг?н. Андагы Бишкек баатырдын ролун “Учур” театрынын актеру Жолдошбек Жанжигитов, Санчы сынчыны Эл артисти Д?йш?н Байд?б?тов, калган каармандарды Шаршен Термечиков атындагы Ч?й облустук театрынын актерлору аткарганын айта кетели. Таалим-тарбиясы к?чт?? тарыхый чыгарма. “Туу жыгар” спектакли Каныбек Иманалиевдин калемине таандык. Ал бул чыгарма менен драматургия жанрын к?зд?й кадам шилтегенин айтат: - Драма жагында ?з?мд? сынагым келип ж?рд? эле.

2002-жылы жазуучу Асанбек Стамов Бишкек баатыр ж?н?нд? кичинекей китеп чыгарган. Кийин илимий конференция болуп, Бишкек баатырдын тарыхта болгону далилденген. Бишкек бул бир эле уруунун эмес, б?т кыргыздын атасы десем болот. Ж?нд?н-ж?н эле анын атындагы шаар пайда болгон жок да. “Туу жыгардын” музыкасын композитор Сталбек Бактыгулов жазган. Ал спектаклге дагы толуктоолор кирип, бышарын айтат: - Мен ушул борбор калаа атын алып ж?рг?нд?н кийин Бишкек баатыр тууралуу маалыматтар к?б?р??к болсо дегим келет.

Аябай аз экен. Экинчиден, 18-кылымдагы кыргыз элинин жашоо-турмушун, маданиятын ж?р?кт?н ?тк?р?п, музыка жазуу мага о?ойго турбады. Биз дагы с?йл?ш?п жатабыз. Спектаклди дагы жакшыртып, жогорку маданий де?гээлге к?т?р?б?з деген ойдомун. Санчы сынчыны ойногон Д?йш?н Байд?б?тов бул образды алып чыгуу ары кыйын, ары кызык болгонун айтат: - Замандын ?н? болгон киши болуптур да.

Ачык айтып, ак с?йл?г?н. Кыргыздын азыркы сынчылары Санчы атабыздай болсо, к?рг?н-билген т?з айтса, кыргыздын келечеги жакшы болмок. Санчы сынчыны ойноо мен ?ч?н бир эсе кыйын, бир эсе рахаттуу болду. Ушундай улуу адамдын ролун аткарганыма толкунданып турам. Ал эми театрга к?р??ч? катары келген опера ырчысы Г?лнур Ниязбекова Бишкек баатыр тууралуу баян ?з? иштеген театрда да коюлса деген ниетин билдирди: - Кыргыз элинин тарыхы бай да.

Биз деле элибиздин тарыхын ырдап чыксак, угуучуларга тартууласак жакшы болмок. Чыгарманын либреттосу даяр экен. Эми композиторлор муну музыка кылып жазып чыгышы керек. Албетте, бул о?богондой чо? т?йш?к, албан эмгек. Экономика жана монополияга каршы министри Темир Сариев “Туу жыгаар” спектаклине таалим-тарбиясы к?чт?? чыгарма катары баа берди: - Мен эми театр сынчысы эмесмин. Бирок к?р??ч? катары тарыхты маданият аркылуу жеткирип жатышат. Айрыкча, Чаанын, Бишкектин образы жакшы ачылды. Тарбиялык мааниси да зор экен.

Ыйык с?зд?р айтылып жатат. Менимче ийгиликт?? болду. Ч?й облустук театрынын жамаатына ийгилик каалайм. Келечекте мындан да чо? спектаклдерди жарата беришсин. Бишкек баатыр 1760-жылы азыркы борбордун ордун т?пт?г?н экен. Совет бийлиги тушунда ал негиздеген шаар узак жылдарга чейин Фрунзе аталып келгени маалым.

Качан гана эгемендик орногондо, 1991-жылы борборго ?з аты кайтарылган.

Подборка редакции: